Methode Heijkoop

De Methode Heijkoop is een vorm van samenwerken tussen de aan de Heijkoop-Academy opgeleide Heijkoop-trainer/coach en de personen die de cliënt in het dagelijks leven begeleiden. De samenwerking bestaat uit een gezamenlijk onderzoek naar de unieke manier waarop de cliënt functioneert. De Methode Heijkoop beschikt daartoe over een set krachtige instrumenten die richting en inhoud geven aan dat onderzoek waardoor het denken over en kijken naar de cliënt ingrijpend verandert.

Via werkbijeenkomsten ontwikkelt zich een bewustwordingsproces bij de deelnemers dat leidt tot nieuwe sociale interacties tussen hen en de cliënt. Met behulp van de instrumenten ontwikkelen de deelnemers het vermogen om zonder vooroordelen en verklaringen naar de cliënt te kijken. Ze begrijpen daardoor veel meer van zijn lichaamstaal, zijn angsten, belangstelling en behoeften. Die andere kijk heeft onmiddellijk invloed op hoe zij met de cliënt omgaan.

Elk instrument draagt op zijn eigen manier bij aan de verdere positieve ontwikkeling van de begeleiders, de cliënt en hun onderlinge relatie.

Toepasbaarheid

De Methode Heijkoop wordt met succes ingezet bij cliëntgroepen zoals mensen met een meervoudige, zintuiglijke en/of verstandelijke beperking, de ouderen- en verpleeghuiszorg, het onderwijs, instellingen voor de GGZ en gezinsbegeleiding.

Vraagstellingen variëren van ernstig en chronisch probleemgedrag aan de ene kant tot het verder ontwikkelen van al bestaande kwaliteit van leven en zorg aan de andere kant.

De instrumenten

Een instrument is een methodische manier om tijdens werkbijeenkomsten bewustwording en inzicht op gang te brengen bij de deelnemende begeleiders en familieleden. Elk instrument is ontwikkeld en uitgeprobeerd in de praktijk en is gebaseerd op een open en actieve manier van samenwerken.

De Heijkoop-trainer/coach beschikt over vijf instrumenten om ouders en teamleden actief te betrekken bij de observatie, de analyse en de daaruit voortvloeiende nieuwe mogelijkheden om met de cliënt om te gaan. Vier instrumenten, Ontdekkend Kijken, Functioneringsprofiel, Constructieve Hantering Probleemgedrag en Relatiedynamiek, helpen de deelnemers om vanuit verschillende invalshoeken zich te richten op het functioneren van de cliënt. Het vijfde instrument, Videotraining, steunt begeleiders bij hun persoonlijke ontwikkeling door het verfijnen van de begeleidingskwaliteiten die zijn voortgekomen uit de vier andere instrumenten.

De instrumenten, hun invalshoek en wat ze doen

Ontdekkend Kijken

Ontdekkend Kijken is een unieke vorm van videoanalyse. Het is het basisinstrument van de Methode Heijkoop. Het instrument helpt de begeleider betekenisvol en onbevooroordeeld naar de cliënt te kijken en maakt hen op een indringende manier bewust van de unieke lichaamstaal van de cliënt. Ze krijgen oog voor zijn persoonlijke beleving, emoties, manier van oriënteren, contact maken, communiceren, initiatieven nemen en oplossingen bedenken. Het instrument brengt de deelnemers er ook toe om het standpunt van de cliënt in te nemen. Het directe effect is dat het contact tussen de begeleider en de cliënt open bloeit, actiever en dynamischer wordt, dat beiden er invloed op hebben en er veel meer sprake is van samenwerking.

Constructieve Hantering Probleemgedrag

Dit instrument helpt de begeleider om op moeilijke momenten, al dan niet met probleemgedrag, actief samen te werken met de cliënt. Het helpt de begeleider onderscheid te maken tussen de betekenis van het probleemgedrag voor de cliënt en de emotionele reacties van de begeleider op het probleemgedrag. Als de begeleider inziet wat het probleemgedrag betekent voor de cliënt, kan hij hem helpen daar een andere oplossing voor te vinden.

Functioneringsprofiel

Dankzij het instrument Functioneringsprofiel wordt de begeleider zich bewust van de verwachtingen die de cliënt onbewust bij hem oproept. Het geeft de begeleider inzicht op grond waarvan hij de cliënt over- of onderschat. Doordat hij meer inzicht krijgt, kan hij zijn reacties beter afstemmen op wat de cliënt op een bepaald moment aankan. Daarmee voorkomt de begeleider veel stress bij de cliënt en zichzelf.

Relatiedynamiek

Het instrument Relatiedynamiek brengt de dynamiek terug in een vastgelopen relatie tussen begeleider en cliënt. Het maakt de begeleider bewust van hoe hij zich opstelt ten opzichte van de cliënt, en van het beroep dat hij daarmee doet op de cliënt. Het omgekeerde geldt ook: hij krijgt meer oog voor het beroep dat de cliënt op hém doet.

Mensen doen onbewust een beroep op elkaar, ze koesteren verwachtingen en vervullen die met automatische reacties. Als je je daarvan bewust wordt, en vervolgens inzicht krijgt in de manier waarop dat werkt tussen jou en de cliënt, komt er weer lucht in het contact en wordt de relatie dynamischer.

Vaste relationele patronen komen net zo goed voor in gezonde relaties. Ze worden pas een probleem als ze structureel worden en de relatie gaan overheersen. Dan voelt geen van beiden zich meer prettig bij de ander.

Videotraining

Het instrument Videotraining helpt de begeleider bij het ontwikkelen en zich eigen maken van Relationele kwaliteiten. Onder leiding van de Heijkoop-videotrainer leert de begeleider zichzelf feedback geven op de Relationele Kwaliteit die hij zelf heeft uitgekozen. Die gaat hij oefenen in de praktijk, mèt de cliënt. Van die begeleidingssituatie worden video-opnames gemaakt, die de begeleider en de Heijkoop-videotrainer na afloop bespreken. Tijdens de nabespreking helpt de videotrainer de begeleider zichzelf feedback te geven op zijn poging om zijn Relationele kwaliteit in praktijk te brengen.

Het instrument Videotraining heeft een indringend en bestendig effect op de persoonlijke ontwikkeling van de begeleider.

Aansluiten bij het proces van verandering

Het proces van verandering begint ermee dat begeleiders en familieleden dankzij de instrumenten anders kijken naar de cliënt en als gevolg daarvan op een nieuwe manier over hem gaan denken. Tijdens hun daaropvolgende contacten met de cliënt onderzoeken zij deze nieuwe kijk en nieuwe gedachten, waardoor die worden verankerd.
Hoe ingrijpend de andere manier van zien en denken is, is te horen aan uitspraken als:

• “Ik heb me nooit gerealiseerd wat er allemaal aan hem te zien is.” (Bewustwording)
• “Het heeft me echt verrast dat hij zelf pogingen doet om zijn gedrag te beheersen. Dat was me nooit opgevallen.” (Verkennen)
• “Nu ik beter naar hem kijk, vallen allerlei puzzelstukjes op hun plek.” (Inzicht)
• “Ik merk dat ik soms vanzelf al rekening houd met zijn inbreng. Ik wil daar graag beter in worden en er vaker op inspelen.” (Bewust bekwaam)

Terwijl de begeleiders in de praktijk hun ontdekkingen verkennen, worden ze rijp voor volgende fasen in het proces. Ze merken hoe hun andere manier van kijken en denken het contact met de cliënt al beïnvloedt. Het contact verloopt natuurlijker en plezieriger, er is meer sprake van samenwerking. De volgende stappen in het proces sluiten daar naadloos bij aan, waardoor de begeleider het proces als passend, vanzelfsprekend en natuurlijk ervaart.